เลิกหลอกได้แล้ว ทีวี 4K … ฟุ่มเฟือยหรือจำเป็น

โดย...อ. ไมตรี ทรัพย์เอนกสันติ

เป็นเรื่องชวนถกเถียงมา 3 ปีแล้วมั้งนับแต่ค่ายทีวีญี่ปุ่นนำเสนอและวางตลาดจอทีวีความละเอียดสูง 4K ที่มีเม็ดภาพถึง 8 ล้านเม็ด (Pixel) และอ้างว่า คมชัด กว่าจอ 2K (Full HD) ถึง 4 เท่า (พวกคนขายมักเอามากล่าวอ้าง)

            แต่ในความเป็นจริง ทุกครั้งที่ผมไปงานเปิดตัวทีวี LCD, OLED 4K มาร่วม 10 งาน เรียนตามตรงว่า ภาพ 4K (ส่วนใหญ่ โชว์ด้วยจอขนาด 50 - 75 นิ้ว) ไม่เห็นว่ามันจะน่าตื่นเต้น โอ้โห อะไรเลย ถ้าจะว่าไปแล้ว เอาจอ 2K มาปรับภาพดีๆ ผมว่า ไม่ต่างกัน เผลอๆ ภาพ “น่าดู (มีเสน่ห์)” กว่าด้วย

            กับตามโชว์รูมไม่ว่าห้างเล็ก, ห้างใหญ่ ก็อาการเดียวกัน ทำให้อดคิดไม่ได้ว่า มันก็แค่การดึงราคาค่าตัวของจอ LCD 2K ปกติขึ้นมา (4K เข้ามาใหม่ จอเท่ากัน ฟังก์ชั่นอื่นพอกัน จะแพงกว่า 2K ถึงร่วม 90% แต่ปัจจุบันจะแพงกว่า 35-40% และมีแนวโน้มลดลงมาเรื่อยๆ)

ทำไมภาพ 4K จึงไม่ดีเท่าที่ควร

1. คลิปวิดีโอที่เอามาเปิดสาธิต ยังทำมาได้ไม่ดีพอ บ่อยๆ ที่ยุคแรกๆ แก้ขัดด้วยการนำภาพ 2K (Full HD) มาแสกนเบิ้ลเม็ดภาพ (UPSCALE) เป็น 4K ภาพจึงกระตุกและแย่กว่า 2K เดิมด้วยซ้ำ
2. ยังไม่มีหนังที่ถ่ายทำ 4K จริงๆ ในยุคแรกๆ แม้ปัจจุบันก็ยังไม่มากนักเมื่อเทียบกับ 2K ที่มีเป็นหลายหมื่นเรื่อง ขณะที่ 4K จริงๆ มีแค่ประมาณไม่เกิน 10 เรื่อง เกือบทั้งหมด ถ่ายทำ 2K แล้วเอามา UPSCALE เป็น 4K (แต่เครื่องที่ UP เป็นระดับห้องบันทึกหรืออาชีพ การอัพจึงทำได้ดีกว่าที่เราอัพเองด้วยเครื่องเล่นแผ่น Bluray หรือให้จอ 4K อัพให้ (เพื่อเต็มจอตามอัตราส่วนปกติของ 2K)
3. แผ่น Bluray 4K ที่ขายบ้านเรา ยังมีราคาสูง (1800-2900 บาท) (ที่อเมริกา 8-9 ร้อยบาทก็มี แต่มักเป็นหนังเก่ามาก และคง UPSCALE 4K) การเล่นแผ่น ท้ายสุด ที่ลงทุนหนักที่สุดคือ แผ่น ผู้เขียนเอง หมดค่าแผ่น Bluray ไป 3 แสนกว่าบาทแล้ว
4. เครื่องเล่น Bluray ที่เล่นแผ่น 4K ได้, จอ 4K เอง พวกนี้มักทำมาค่อนข้างดี โดยเฉพาะตัวจอ 4K มีการพัฒนาขึ้นเยอะทั้งตัวจอและวงจรช่วยปรับปรุงคุณภาพของภาพ ทำให้ภาพที่ได้ในแง่ความคมชัด ไม่ค่อยต่างจากภาพ 2K สักเท่าไหร่ พูดง่ายๆ ทุกวันนี้ จอ LCD 4K ขายได้เพราะคนขายเชียร์(จนเว่อร์) และราคาจอ 4K ที่แพงกว่า 2K แค่ 25% ก็เริ่มมีให้เห็นแล้ว จอ 4K จึงกวาดตลาดระดับกลางบนขึ้นไป
5. เมื่อใดก็ตามที่คุณเปลี่ยนจากหนังเรื่องเดียวกัน 2K เป็นแผ่น 4K (หรือ UPSCALE ขึ้นมาเป็น 4K) ภายในเครื่องเล่นหรือจอ LCD คลื่นความถี่สูงที่กระจายปกคลุมภายในเครื่องและวิ่งไปทางสายไฟ AC ของเครื่อง (ย้อนกลับไปป่วนอุปกรณ์อื่นๆ ในห้องเสียง, ห้องดูหนัง) จะยิ่งสูงมากๆ ทำให้อุปกรณ์อะหลั่ยในแผงวงจรเกิดการอิ่มตัว (SATURATE จน CLIP ยอดคลื่นหัวขาดด้วน) ภาพจะกลับแย่ลง ทรวดทรงวัตถุในภาพแบน ไม่นูนลอยเป็น 3 มิติ (3D) ภาพที่มีอะไรเยอะๆ จะดูมั่วสับสนไปหมด ไม่เป็นชิ้นเป็นอันอีกต่อไป อาการทางภาพ ส่งผลเสียทางเสียงทำนองเดียวกันเป๊ะเลย (ที่ชัดๆ จอกวนเครื่องเล่น เครื่องเล่นกวนจอ ทะเลาะกัน) เมื่อภาพมันแย่ลง ผู้ใช้ก็จะพยายามปรับแต่งภาพช่วย หรือจอทีวีก็จะพยายาม “สู่รู้” ปรับภาพที่ผู้ออกแบบคิดว่าเข้าท่าที่สุด ผลคือ ภาพที่เสแสร้ง เป็นดิจิตอล ไม่อนาลอก ไม่เหมือนดูจาก “ฟิล์ม”

ข้อดีของการเล่นจอ 4K, แผ่น 4K

1. กรณีที่ดูภาพ 3 มิติ (3D) จากแผ่น 4K จอ 4K ความละเอียดที่ให้แก่ตาซ้ายและตาขวา แม้จะลดลงครึ่งหนึ่งจาก 4K เป็น 2K ก็ยังถือว่าดีมากพอ ยอมรับได้ มากกว่าใช้แผ่น 2K จอ 2K ที่ความละเอียดต่อตาแต่ละข้างเหลือแค่ประมาณ 1K ซึ่งน้อยไป ภาพจะจืด ขาดพลัง
2. เป็นการ “เผื่อ” (Over engineering) เครื่องเล่นแผ่น 4K จอ 4K เมื่อนำมาเล่น(ดู)แผ่น VCD, DVD, Bluray 2K จะเหมือนเพิ่มคุณภาพให้ภาคภาพ, ภาคจ่ายไฟขึ้นไปอย่างมาก เมื่อเทียบกับเล่นจากเครื่อง 2K ปกติ จอ 2K ปกติ
   อย่างไรก็ต้องระวังและตระหนักด้วยว่า เครื่องเล่นแผ่น(ไฟล์)รุ่นใหม่ล่าสุด มัก “คิดสั้น” ด้วยการใส่ระบบรับคลื่น Bluetooth, WiFi Streaming, Internet Browsing, DSD Streaming เข้ามาด้วย วงจรพวกนี้ล้วนบั่นทอนคุณภาพของภาพและเสียงอย่างฉกาจฉกรร (เทียบมีกับไม่มี เมื่อไรจะหนาว)
   (น่าเสียดายที่เครื่องเล่นแผ่น OPPO 203 และ 205 ใส่ระบบรับ WiFi มากับตัวเครื่องเลย ไม่แยกภายนอก(เสียบเพิ่ม) อย่าง 105, 103)

สรุป 1

ถ้างบพอไหว ขอแนะนำให้เล่นเครื่องเล่น 4K (ถอดภาค WiFi ออก) และจอ LCD 4K ไปเลย แต่ให้เล่นกับแผ่น Bluray ไม่เกิน 2K เท่านั้นพอ

ทีเด็ดตบท้าย...ที่พาช็อค

            ที่ห้องเสียงผม ผมจะขอพูดแต่ระบบภาพ ผมใช้เครื่องเล่นภาพ OPPO Bluray BDP105 (ปรับปรุงภาคจ่ายไฟโดย PERFECT POWER โทร. 081-904-2213 ดูบทสัมภาษณ์ อจ.นิตพินัย ประกอบด้วย) โดยมีฐานรองกันสะเทือนของ TOMBO PPS-1 (ตัวเล็กสุด) บวกขาแหลม Magic Spike (ช่วยลดการสั่นของเครื่องขณะหมุนความเร็วสูงจากการเล่นแผ่น Bluray ได้มาก) ด้านบนมีแผ่นแบนอาเกต บนแผ่นนี้มีแท่งควอตซ์สูง 4 นิ้้ว 3 แท่ง ก้อนอ๊อบซีเดียนกลมขนาด 2 นิ้ว 1 ก้อน ครอบทั้งหมดนี้อีกทีด้วยโครงควอตซ์รูปปิรามิดสูง 1 ศอก สายภาพ HDMI ของ Monster รุ่น HD2000 (ต้องเสียบย้อนทิศ) ไปเข้าจอ TV LCD SONY R30E (32 นิ้ว HD READY) (เพิ่งซื้อมาเมื่อเดือน ม.ค. 2561 นี้) สายเสียง MADRIGAL CZ-GEL 2 ไปเข้าอินทิเกรทแอมป์ Mark Levinson No.383 ออกลำโพง MONITOR AUDIO BR-5 (สายลำโพง FURUKAWA S-2 (2 ชุด ไบ-ไวร์ ไม่แตะกัน ยกหนีลอยจากพื้นห้องด้วยตั้งกระดาษพิมพ์ดีดสูง 2 คืบ ทับบนสายอีก 2 รีม คั่นสายชุดแหลมกับชุดกลางด้วย 1 รีม) เอียงลำโพง TOE IN (ทำไมต้อง TOE IN อ่านบทความในเว็บนี้ได้) ลำโพงซ้าย, ขวาห่างกัน 2 เมตร ห้องฟังขนาด 3.85 x 9 x 2.5 เมตร กำแพงมีฟองน้ำเก็บเสียง SONAX (สีขาวจากเยอรมัน) พื้นปูพรม สายไฟ AC ของ Mark No.383 ใช้ของ Nordost รุ่นเล็กสุด และย้ายของ Mark เองไปให้ OPPO สายไฟ AC ทั้งหมดผ่านตัวกรองไฟ PHD POWER STATION เลือกเฟสไฟขาออกถูกต้อง (มีการทำระบบระบาย EDDY CURRENT ด้วย)
            สายไฟขาเข้า PHD นี้ ใช้ FURUKAWA CB-10 (3 เส้น ทิศทางถูกต้อง...หัว WATTGATE ตัวผู้/ตัวเมีย เสียบที่เต้าเสียบผนัง MONITOR ACOUSTIC รุ่นสีเทา (ท็อปสุด)
            ระวังมิให้สายทุกๆ เส้นแตะต้องกัน มีแท่งแร่ทัวมาลีนในห้อง 8 แท่ง (ฟังทดสอบ คว่ำ/หงาย มุมเอียงทุกก้อน) มีพุ่มอะมิทิสขนาด 6 กำปั้นอยู่ห่าง OPPO ไป 40 ซม.
            กล่องตัวอย่างผนึกของ JUDY HALLS 3 กล่องในห้อง (ฟังทิศทางเอียง)
            หัวเสียบกรองไฟ PHD 2 เสียบในห้อง 5 หัว, นอกห้อง 2 หัว ฟังทิศทางเฟสไฟทุกหัว
            หัวเสียบแท่งระบบโฟกัสแม่เหล็กของ HFC 1 แท่งที่ไฟเข้าห้องเสียบ (ดูบททดสอบได้...น่าสนใจมาก)
            มีกล่องดูดคลื่นวิทยุ PERFECT POWER RT-1 10 กล่องในห้อง (ดูบททดสอบ RT-1 (3 ตอน) ได้...ควรดูอย่างยิ่งๆ) ที่แผงไฟเข้าห้องเสียบ 1 กล่อง
            ที่ต้องจารนัยหมดว่า ในชุดฟังเพลง(ดูหนัง)นี้ ใช้อะไรบ้าง เพราะทั้งหมดล้วนมีผลต่อทั้งภา่พและเสียง (แม้แต่สายลำโพง, ตัวลำโพง, แอมป์ ซึ่งไม่น่าเกี่ยวกัน!)
            ก่อนหน้านี้ผมใช้จอ LCD TOSHIBA 24 นิ้ว FULL HD ตอนนี้เปลี่ยนเป็น SONY 32 นิ้วนี้ ทั้ง 2 กรณีผมปล่อยสัญญาณภาพจาก OPPO เป็น 480i/576i คือความละเอียดต่ำสุด ระดับ DVD เท่านั้น! (พบว่าได้ภาพมีทรวดทรง 3D, เสียงดีที่สุดดังกล่าวแล้วตอนต้น)
            คราวนี้กับ SONY ก็เช่นกัน หลังจากผมปรับแสง, สี ทั้งที่จอ SONY และ OPPO 105 แล้ว
            ภาพที่ออกมาค่อนข้างน่าประทับใจเกินคาด คมชัดยังกับดูจากจอ 4K หรือแผ่น 4K เลย (ผมนั่งปรับ นั่งดู วันละ 4-5 ชั่วโมง อยู่เกือบ 1 เดือน เป็นการเบิร์นอินตัวจอ SONY ด้วย)
            อย่างไรก็ตาม โดยรวม อยากให้คมชัดอีกนิด สีฉ่ำกว่าอีกนิด

เหตุผลหนึ่ง(สำคัญ)ที่ผมเลือก SONY R30E คือ

1. Contrast ratio สูงกว่าเพื่อน (ดีกว่า TOSHIBA เดิมของผม) (deep black ดีกว่า)
2. ไม่เลือก SONY 32 นิ้ว รุ่นสูงขึ้น เพราะมีการท่องอินเตอร์เน็ตได้ ซึ่งผมไม่ใช้และน่าจะป่วนวงจรด้วย (แพงกว่าอีก 2 พันบาท) อย่างอื่นๆ (สเปค) เหมือนกับ R30E หมด
3. ทั้ง 2 รุ่นเป็น 2 รุ่นที่เหลือในท้องตลาด (ยี่ห้อเดียวด้วย) ที่แยกกล่องภาคจ่ายไฟไว้ภายนอกเครื่อง (เป็น switching supply) ทำให้ไม่รบกวนภาคอื่นๆ ของจอ (มีผลเยอะ) ผมวางห่างจอได้ และผมอาจปรับปรุงภาคจ่ายไฟให้ดียิ่งขึ้นอีกได้ในอนาคต

การทดสอบ

            ในที่สุด ผมจัดการคงหัวเสียบเดิมของชุด กล่องจ่ายไฟ แต่ตัดสาย เปลี่ยนเป้นสายไฟ FURUKAWA CB-10 ทั้งเข้าและออกจากกล่องจ่ายไฟ ผลคือ

            ภาพโดยรวมมีพลังขึ้น อิ่มขึ้น เกลี้ยงเนียนสะอาดขึ้น สีสันอิ่มฉ่ำขึ้น ทรวดทรงวัตถุในภาพดีขึ้น การสวิงแสงจากมืดไปสว่างกว้างขึ้น สีดำก็ดำลึกขึ้น (deep black ดีขึ้น) บริเวณสว่างไฮ-ไลท์ก็ดีขึ้น แยกแยะโทน ลำดับความแรง ดีขึ้นทุกสี

            พูดง่ายๆ ภาพเป็นอนาลอก เหมือนดูจากทีวีจอแก้ว (ไม่ว่า PHILIPS รุ่นท็อปทำเบลเยี่ยม, SONY KIRARA BASSO) ดูการ์ตูนยังกับถ่ายจากตัวตุ๊กตาจริงๆ ไม่ใช่ภาพวาด (เรื่อง MOANA, CORALINE)

            3 วันต่อมา มือบอน ตัดสินใจ เอาแผงวงจรจ่ายไฟออกมาจากกล่องพลาสติค ผลคือ ภาพโดยรวมสีสันฉ่ำขึ้น มันวาวขึ้น ไล่โทนอ่อนแก่ดีขึ้น รายละเอียดดีขึ้น ความฟุ้งบริเวณสว่างๆ หายหมด

            ตอนเปลี่ยนเป็นสายไฟ CB-10 ให้กล่องภาคจ่ายไฟ สุ้มเสียงก็อวบอิ่มขึ้น เกลี้ยงขึ้น โฟกัสดีขึ้น ฉับไวขึ้น (ตอนเอากล่องออกก็ดีขึ้นอีก) โดยเฉพาะฟังจากคอนเสิร์ต, คาราโอเกะ จะชัดว่าดีขึ้น หน้าคนที่ปกติจะโพลนไปหน่อย ก็กลับแยกแยะผิวสีหน้าอ่อน-แก่ได้ดีขึ้น ไม่โพลนแบน แต่กลับมีโค้งนูนเป็นธรรมชาติขึ้น

สรุป 2

จากที่ผมดู (นั่งห่าง 1.40 เมตรจากจอ) ภาพทุกแง่มุมเมื่อดูจาก Bluray แทบไม่แพ้ดูจาก 4K (ญาติกันใช้อยู่ OPPO 203, จอ 4K ทั้ง LED และ OLED เขามีแผ่น 4K ร่วม 60 เรื่อง!) แต่ของผมมีเสน่ห์กว่า เป็น 3D กว่า (ขอย้ำอีกครั้ง ผมดูจากแผ่น ทั้ง VCD, DVD, Bluray) โดยปล่อยสัญญาณภาพต่ำสุด 480i/576i จาก OPPO 105

            จึงเกิดคำถามว่า แล้วเราจะเห่อตามกระแส เล่นแผ่น 4K กันเพื่ออะไร (นอกจากคุณเล่นจอ 15 นิ้วขึ้นไป หรือ Projector นั่นก็อีกเรื่องหนึ่ง!)

(หมายเหตุ สำหรับท่านที่ไม่มีผลึกต่างๆ ตามที่ผมใช้ ขอให้ทุ่มกับกล่องดูดคลื่น RT-1 และจูนหาตำแหน่งดีๆ จะได้ผลแบบเดียวกับผมได้ไม่ยากและประหยัดกว่าด้วย)

สรุป 3

อีกอาทิตย์หนึ่งต่อมา ผมคันอีกแล้ว ลองกดเลือกสัญญาณภาพออกจาก OPPO เป็น 720p (HD READY) ซึ่งความละเอียดจะเข้ากับของจอ SONY ได้ดีที่สุด โดยผมเล่นจากแผ่น Bluray (HD ทอนลงมาเป็น HD READY ไม่ใช่เอา VCD, DVD อัพภาพขึ้นเป็น HD READY) แล้วนั่งตั้งภาพ สีสันใหม่ทั้งที่ SONY และ OPPO สลับไปมาให้ได้ภาพที่ดีที่สุด (ผมใช้ฉากยานอวกาศที่กำลังลอยอยู่ กำลังจะส่งคนลงดาว PANDORA จากเรื่อง AVATAR ต้นๆ เรื่อง แผ่นชุด 4 แผ่น)

            คราวนี้ ภาพจากแผ่น Bluray ที่ได้ น้องๆ หรือเทียบเท่า (จริงๆ อยากพูดว่า...ดีกว่า) ที่ดูจาก Bluray 4K กับจอ 4K, OPPO 203 ด้วยซ้ำ! เช่น Bluray เรื่อง PASSENGER, THE CAR 3, THE GREAT WALL, THE FIFTH ELEMENT, CAROLINE, MOANA, AVATAR, JUMANJI (Re-mastered) อย่างไรก็ตาม ดูเหมือน LCD SONY รุ่นนี้จะมีวงจรหรี่ไฟ LED ส่องหลัง กรณีฉากที่มืดสลัว เพื่อให้ได้ Dynamic Contrast Ratio เป็นล้าน! ทำให้ฉากสลัวอาจดูมืดเกินไปบ้าง

สรุปท้ายสุด นี่เป็นกรณีศึกษาว่า ความคมชัด มิใช่วัดด้วยจำนวนเม็ดภาพอย่างเดียว หากแต่มันขึ้นอยู่กับ องค์ประกอบอื่นๆ ด้วยอย่างมากๆ เท่าๆ กับที่ 4K … เราต้องการจริงๆ หรือ?